UG Sulęczyno - suleczyno.pl

Najstarszą wzmiankę o Sulęczynie zapisano w roku 1224. Nazwa została urobiona od imienia Sulęta, jakie zapewne nosił pierwszy osadźca. W XIII stuleciu Sulęczyno wchodziło w skład kasztelanii chmieleńskiej. 

W roku 1365 wieś przeszła w ręce Piotra z Rusocina, a w 2. połowie XVI wieku stanowiło już własność rodu Bellowów, który używał także nazwiska Sulęccy (utworzonego od nazwy wsi). 

W roku 1585 Sulęczyno zakupił Reinhold Heidenstein, prawnik i sekretarz króla Stefana Batorego. Wszedł on do historii jako kronikarz wyprawy Batorego przeciw Moskwie oraz autor Kodeksu Praw, obowiązujących w Prusach Królewskich do rozbiorów. 

Reinholdowi Heidensteinowi i jego żonie poświęcono spore epitafium znajdujące się do dziś w katedrze oliwskiej (z tyłu, na prawo od ołtarza głównego - patrząc od wejścia). 
Rodzina Heidensteinów władała Sulęczynem do roku 1751. 
Dzięki nim w Sulęczynie powstał kościół i samodzielna parafia, obejmująca swym zasięgiem północno-zachodnią część obecnej gminy. 


W roku 1766 Sulęczyno z okolicznymi folwarkami nabyli Łaszewscy. 
Ród ten wywodził się z ziemi chełmińskiej i już wcześniej posiadał sąsiednie majątki – Sierakowice i Puzdrowo. 

Jak podaje Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, w roku 1885 Sulęczyno zamieszkiwało 536 bosób, w tym 409 katolików, 108 ewangelików oraz 19 Żydów. 

Prócz odbudowanego (w roku 1874) po pożarze kościoła katolickiego, znajdował się tu zbór ewangelicki oraz dwie karczmy, obsługujące podróżnych podążających z Kartuz do Bytowa. Łąki na południe od wsi, przez które biegnie szosa Kartuzy-Bytów, jeszcze w pierwszej połowie XIX stulecia były płytkim i mulistym jeziorem. Było ono połączone z jeziorami Węgorzyno i Guścierz i wypływała z niego Słupia (wcześniej wypływająca z J. Węgorzyno). 
Łaszewscy, dążąc do zintensyfikowania gospodarki na swych gruntach, dokonali regulacji rzeki, zmieniając jej bieg oraz osuszając owo jezioro. Pozwoliło to na budowę we wsi młyna oraz wytyczenie nowego traktu z Kartuz do Bytowa. 

Południowej części łąk nigdy jednak nie udało się osuszyć do końca. Dziś stanowią ostoję ptactwa i rezerwat "mechowiska Sulęczyńskie" z b. rzadkimi roslinami. Niektóre to endemity!. 
Koniec XIX i początek XX wieku był czasem znacznej rozbudowy wsi. Wówczas powstała większość budynków znajdujących się w centrum Sulęczyna, dokonano regulacji Słupii i wytyczono nowe trakty drogowe. Na fali boomu gospodarczego, jaki ożywił Niemcy na przełomie wieków, planowano także budowę przez Sulęczyno linii kolejowej łączącej Kartuzy z Bytowem. Po II Wojnie Światowej Sulęczyno rozwinęło się w dużą wieś o małomiasteczkowym charakterze. Już w latach 70 zyskało rangę jednego z najważniejszych w tej części Kaszub, ośrodków turystycznych. 

Dwór Łaszewskich i Heidensteinów jest najstarszym z zachowanych budynków w Sulęczynie. Jego centralna część została wzniesiona w roku 1704 a fragment kafla z pieca ma datę "1715". Przypuszczalnie w tym miejscu od wieków wznosiła się siedziba właścicieli Sulęczyna. W roku 1893 Łaszewscy sprzedali państwu dwór i grunty (podobno by spłacić długi karciane). Niemcy grunty zalesili, tworząc nowe nadleśnictwo. Jego siedzibą stał się dwór w Sulęczynie. 

Po odzyskaniu przez Polskę nieodległości (w 1918 roku) Lasy Państwowe dobudowały do dworu dwa skrzydła. Ostatecznie w roku 1975 przeprowadzono reorganizację nadleśnictw i włączono Sulęczyno do nadleśnictwa Lipusz. Od roku 1982 funkcjonuje tu ośrodek wypoczynkowy "Leśny Dwór", wyróżnia się dziś oferowanym standardem. Od jez. Węgorzyno dwór oddziela leśny park, nad wodą zaś znajduje się kąpielisko (obo drugie kąpielisko, gminne) i grill-bar na otwartym powietrzu. 

Kościół parafialny jest neogotycką budowlą wzniesioną w roku 1874. Pierwsza tutejsza świątynia była drewniana i kryta gontem. Jedynie posadzka wykonana była z cegieł. Konsekracja tego kościólka-kaplicy nastąpiła w roku 1616 (w 2016 roku 400-lecie konsekracji!), ponowna zaś, po niegroźnym pożarze, w roku 1725. W akcie uposażenia kościoła i plebana, podpisanym w roku 1616 przez fundatorów, mowa jest także o budowie organistówki i budynku szkoły. 

XVII-wieczny kościół padł pastwą płomieni w roku 1870. 
Od spalenia udało się wówczas uratować jedynie trzy barokowe ołtarze, stanowiące dziś wyposażenie kościoła. Wokół świątyni dawniej znajdował się cmentarz ogólny, dziś tylko sulęczyńskich kapłanów. 
Na tyłach kościoła obejrzeć można krosnową dzwonnicę z jednym XIX-wiecznym dzwonem i kilkoma innymi, swieższej daty. 

Dawny cmentarz ewangelicki znajduje się przy ul. Szydlickiej (szosa od Lipusza). Otwarto go w końcu XIX wieku, gdy w samym Sulęczynie i okolicznych miejscowościach osiadła spora liczba ewangelików. 

Ze środków fundacji Króla Gustawa wybudowano wówczas też kościół ewangelicki i plebanię (dziś przedszkole przy ul. Kaszubskiej). Kościół ewangelicki został niestety rozebrany w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. 

---------------------------------------------------------------------------------- 
Źródło: „Sulęczyno i okolice”, Jarosław Ellwart, Gdynia 2006 
Późniejsza redakcja i uzupełnienia: M. Kapusta